Toz ve Baca Gazı Filtre Sistemleri

EMİSYON KONTROLÜ

Üretim faaliyetleri sonucu emisyon oluşumuna neden olan tesisler, bu emisyonları belirli bir limitin üzerinde atmosfere deşarj edemezler. Ülkemizde bu limit değerler Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği ile belirlenmiştir.

ABECE Grup Çevre ve İş Güvenliği Mühendislik Hizmetleri A.Ş. olarak üretiminiz yerinde incelenir ve problemler tespit edilir. Üretiminize uygun çalışılacak yöntem belirlenerek kirlilik unsurları daha henüz kaynağındayken ya da kaynağa en yakın yerden toplanarak filtre edilir. Böylece hem çalışma ortamı hem de çevre korunmuş olur. ABECE Grup Çevre çalışmalarında % 100 müşteri memnuniyetini ve ilgili mevzuat limitlerine uymayı garanti eder.

Endüstride Emisyon Kontrolü aşağıdaki 4 ana başlık altında incelenmektedir:

1. Toz (Partikül Madde) Kontrolü

Atmosferde bulunan partikül madde türleri, özellikleri ve etkileri oluştukları kaynağa, oluşum şekline, işletme koşullarına, boyutlarına, boyut dağılımlarına, biçimlerine, yoğunluklarına, içerdikleri özel bileşenlere ve bulundukları ya da yayıldıkları ortama bağlı olarak değişmektedir.

Partikül Madde: Yanma, sanayi prosesleri ve doğal kaynaklardan atmosfere verilen katı veya sıvı halde bulunabilen maddelerdir. Partiküler madde, atmosferde veya bir gaz kütlesinde, molekülden büyük (>0.0002 µm) ve 500µm’den küçük katı  veya sıvı halde bulunan maddelerdir. Partiküler madde olarak Aeresol, Toz, Uçucu kül, Sis, Füme, Duman, Mist ve Kurum terimleri partiküler madde adı altında sayılabilir. Sanayi tesislerinin faaliyetleri neticesinde oluşan toz emisyonlarının önlenmesi ile ilgili kontrol teknolojileri aşağıda verilmiştir:

A. Çökeltme Odaları ve Siklonlar

Siklonlar, esas tutma kuvvetinin santrifuj kuvveti olan toz tutma cihazlarıdır.  En basit, ucuz ve kolay işletilebilir toz tutma sistemleridir. Kaba partikül parçacıklarının tutulacağı sektörlerde tercih sebebidir. Özellikle katı yakıtlı kazanlarda bacaya verilen duman gazları içindeki kül, kurum, vb. partiküller ile çevre sağlığına zararlı kükürt dioksidin bir kısmının tutulması ve ayrılması amacıyla kullanılırlar.

Siklonlar “Multisiklonlar” ve “Klasik Yüksek Verimli Siklonlar” olarak adlandırılırlar.

B. Multisiklonlar:

Multisiklonlar, duman gazları gibi toz yüklü atık gazların ve proses hava ve gazlarının dinamik olarak temizlenmesinde kullanılırlar. Toz tutma verimleri klasik sistemlere oranla daha yüksek ve tutulabilecek parça büyüklükleri çok daha ince ve küçüktür.

C. Klasik Yüksek Verimli Siklonlar:

Siklon girişinden yüksek hız ile teğetsel olarak siklona giren tozlu gaza, siklon konstrüksiyonu vasıtasıyla helisel bir akış formu verilerek, yoğunluğu taşıyıcı ortamdan daha yüksek olan parçacıkların merkezkaç kuvvet ile siklon cidarlarına yönlendirilmesi sağlanır. Siklon içindeki ani hız değişimi nedeniyle ataletini kaybeden partiküller siklon cidarından süzülerek alt konik toplama bunkerine akarlar. Bu mekanizma sonucu içerdiği tozlardan arındırılmış olan gaz, siklon merkezindeki çıkış borusu vasıtasıyla siklon üst kısmından dışarıya verilir. İçerisinde uçucu kül ve kurum bulunan duman gazları ile aşırı miktarda partikül ihtiva eden hava ve benzeri gazların içerisindeki partiküllerin tutulması ve ayrılması amacıyla ve duman gazı yıkama ve filtreleme sistemlerinde kullanılırlar. Klasik siklonlar, her kapasite ve her türlü gaz için özel olarak dizayn ve imal edilirler.

D. Torbalı Filtre ve Jet Pulse Filtre Sistemleri

Jet Pulse Filtreler özellikle demir-çelik, çimento, yem gibi sektörlerde, her türlü toz malzeme ve duman emisyonunun sürekli çıktığı makine çalışma sahaları ve atölyelerde, baca gazı arıtma amacıyla kullanılır.

ÇALIŞMA ŞEKLİ

Toz, kirli gaz girişinden çarpma plakasına çarparak dikine dizilmiş olan torbalı kafeslerin yan yüzeylerinden geçer. Geçerken kafes ortasından yapılan emiş sayesinde kafes üzerindeki torbaların dış yüzeyinde birikir.

Kafesler üzerindeki; torba yüzeylerinde biriken tozlar basınçlı havanın anlık vuruşları ile toz toplama bunkerine dökülür. Kirli gaz torba dış yüzeyinde tutulur ve temizlenmiş gaz torba üst kısımdan çıkar. Ana fan temiz gaz tarafından filtreye bağlanmıştır.

Filtre torbaları basınçlı hava yardımı ile temizlenir. Yüksek hızdaki basınçlı hava şoku filtre torbasını şişirir böylelikle torbanın dışında birikmiş toz, torbanın şişmesi ile bunkere dökülür. Taşıyıcı sistem ile istenen yere iletilir (kova ile).

ABECE Grup Çevre, üretiminizin ihtiyacı olan en optimum tasarımı belirleyerek filtre ömrü ve gaz arıtım verimini en yüksek düzeyde tutmayı amaçlamaktadır.

E. Elektrostatik Filtre Sistemleri

Elektrostatik filtrelerde partiküllerin tutulmasına ve gaz ortamından uzaklaştırılmasına yol açan kuvvet elektrostatik kuvvet olup, partiküllerin bir elektrostatik alan içinde deşarj elektrodlarına uygulanan yüksel voltaj sonucunda yüklenmesi ve toplayıcı bir elektroda (plakaya) taşınması esasına dayanmaktadır.

2. Atık Gaz Kontrolü

A. Islak Arıtıcılar (Wet Scrubbers): Islak arıtıcılar gaz-partikül karışımının bir sıvı   ile temas ettirilerek partiküllerin uzaklaştırılması esasına dayanan bir   yöntemdir.

Gazların   da sıvı içinde çözünmeleri mümkün olduğundan aynı zamanda gaz halinde bulunan   kirleticilerin de arıtılmasında etkili olabilir. Islak Arıtıcılar genelde 2   farklı tür olarak incelenebilmektedir;

B. Normal Tip Islak Arıtıcılar (Ters, Yatay ve Paralel akışlı Islak   Arıtıcılar)

Spray-tipi   ıslak arıtıcılarda sıvı  100-1000 µm çap arasında değişen damlacıklara   ayrıştırılır ve gaz-partikül karışımına verilir.

Burada hareket halindeki damlalar tutma   yüzeyini (target) teşkil ederek partiküllerin çeşitli mekanizmalarla   tutulmalarını sağlarlar.  

C. Venturi Tipi Islak Arıtıcılar

Bu tip ıslak arıtıcıların   işletilme maliyetlerinin daha makul seviyelerde olmasını sağlayabilmek için   tutmak istenen partikül özelliklerine göre optimum tasarımın yapılabilmesi   gerekmektedirVenturi tipi ıslak arıtıcılar   genellikle küçük partiküllerin tutulması için kullanılır.  Kullanımlarındaki başlıca sınırlama yüksek   basınç kayıplarının sebep olduğu yüksek işletme maliyetleridir.

D. Elektrostatik Filtre Sistemleri

Elektrostatik filtrelerde partiküllerin tutulmasına ve gaz ortamından uzaklaştırılmasına yol açan kuvvet elektrostatik kuvvet olup, partiküllerin bir elektrostatik alan içinde deşarj elektrodlarına uygulanan yüksel voltaj sonucunda yüklenmesi ve toplayıcı bir elektroda (plakaya) taşınması esasına dayanmaktadır.

3. Uçucu Organik Bileşik Kontrolü

UOB’ler çeşitli ısıl işlemler, üretim prosesinde organik solvent kullanımı, petrol ve petrol türevleri gibi organik bileşiklerin ve sıvı yakıtların taşınması ve depolanması, rafineriler ve or­ganik kimyasal işlemler gibi farklı faaliyetler sonucu oluşa­bilir. Aslında, solvent ve organik kimyasal ürünler kullanan tüm sanayi kolları UOB emisyonuna neden olmaktadırlar.

Bir sanayi tesisi içerisinde, UOB emisyonuna neden olabilecek kaynaklar iki ana grup içerisinde değerlendirilebilir. Bunlardan ilki, karıştırıcılar, depolama tankları gibi prosesin gerçekleştiği yerlerdir. Bunlar noktasal emisyon kaynağı olarak değerlendi­rilir ve bu kaynaklardaki UOB emisyonunu belirlemek görece çok daha kolaydır. İkinci kaynak ise proses ekipmanlarındaki sızıntılardır ve bu sızıntı emisyonları kimyasal ve solventlerin tesis içerisinde taşınması sonucu oluşan emisyonları da kap­samaktadır. Dolayısıyla, bunlar noktasal kaynaklar olmayıp direk olarak iç ortam UOB konsantrasyonunu etkilemektedir. Bu sebeple, sızıntı emisyonlarının bertarafı için öncelikle tesis içerisinde iyi bir havalandırma sistemi şarttır.

Uygulanacak olan teknoloji işletme maliyetleri ile direk olarak ilgili olduğu için UOB arıtımı konusunda teknolo­ji seçimi en önemli basamaklardan biridir. Uçucu Organik Bileşiklerin (UOB) bertarafı için adsorpsiyon ve yakma gibi çeşitli çözümler bulunmaktadır.

Adsorpsiyon prosesinde, kirletici gaz molekülleri aktif kar­bonun yüzeyinde tutularak burada birikirler. Bu proseste aktif karbon çok geniş yüzey alanına sahip olduğu için ter­cih edilmektedir. Kömür, odun ve hindistan cevizi kabuğu gibi çeşitli malzemelerden yapılabilen aktif karbon yüksek sıcaklıkta kontrollü oksidasyon prosesi ile üretilir ve aktive edilir. Adsorpsiyon sistemlerinde, tüm proses fiziksel ola­rak gerçekleşir. Tüm kirleticilerin fiziksel olarak giderimi mümkün olmadığı için sistem verimi oldukça sınırlıdır. İlk yatırım maliyeti düşük olmasına rağmen sürekli olarak aktif karbon tüketimi işletme maliyetlerini oldukça yükseltmek­tedir.

UOB giderme sistemleri arasında yakma sistemleri en etkili çözüm olarak ön plana çıkmaktadır. Yak­ma sistemlerinde bertaraf oranı %100’e kadar ulaşmakta­dır. Yakma (veya incinerator) proseslerinde uçucu organik bileşikler kontrollü bir şekilde yüksek sıcaklıkta kendiliğin­den tepkimeye girmeyen yanma gazlarına dönüştürülürler. Ancak bu sistemde yakılacak VOC konsantrasyonu çok önemli olmakla birlikte VOC konsatrasyonu yeteri kadar olduğunda sistemin yakıta ihtiyacı olmamaktadır.

Baca Gazı Filtre Sistemleri

Uçucu organik (VOC) bertarafı için kullanılabilecek birkaç tip yakma sistemi bulunmaktadır. Bunlar;

A. Direkt Yakma,

B. Reküperatif Yakma,

C. RETOX.